اختلال بلع چیست؟
اختلال بلع بیماری‌ای است که غالبا نه به تنهایی، بلکه بصورت عارضه ناشی از بیماری زمینه ای و یا اصلی ایجاد می شود. این اختلال به معنای عدم توانایی بلع مواد غذایی بعلت آسیب در ناحیه دهان و حلق است. این بیماری می تواند با ناهنجاری های آناتومی ( ساختاری ) و یا بدعملکردی عصبی عضلانی در ناحیه دهان، حلق و حنجره مرتبط باشد.
پس به طور کلی هر بیماری ای که منجر به ضعف یا وارد شدن آسیب به عصب دهی نواحی فوق شود، به احتمال زیاد فرد را مبتلا به اختلال بلع یا همان دیسفاژی می کند. در این بیماری فرد توانایی بلعیدن را به دلایلی نظیر موارد ذکر شده در پایین از دست می دهد. این امر منجر به ورود مواد غذایی به ریه ( آسپیراسیون ) و در نهایت عفونت ریه ( پنومونی ) می شود.
1 – عدم توانایی نگه داشتن غذا در دهان
2 – ناتوانی در کنترل غذا برای جویدن
3 – عدم توانایی هدایت مواد غذایی از دهان به حلق ناشی از محدودیت حرکات و یا قدرت زبان
4 – عدم تشخیص غذا در دهان و یا اختلال در تشخیص موقعیت صحیح غذا در دهان
5 – اختلال در رفلکس های غیر ارادی بلع
6 – عدم هماهنگی تنفس و عمل بلعیدن که ناشی از آسیب های عصب شناختی است
7 – نقص در حرکات و زمان بندی حرکات حنجره که موجب باز ماندن راه هوایی می شود
8 – هوشیاری پایین و مشکلات شناختی و تعادلی
9 – سایر دلایل حسی، عصبی و عضلانی
شیوع اختلال بلع
اختلال بلع در اثر آسیب های مغزی بسیار شایع است. آسیب به مغز در اثر سکته یکی از رایج ترین علت های اختلال بلع است. به طوری که بیش از 70 درصد بیماران سکته مغزی دچار اختلال بلع شده و حدودا 30 تا 40 درصد آنها علائم اختلال بلع شدید را نشان می دهند. حدود 20 درصد این افراد در اثر عفونت ریه ناشی از ورود مواد غذایی به ریه ( آسپیراسیون ) بعلت اختلال بلع، جان خود را در همان سال اول بعد از سکته مغزی از دست می دهند.
اختلال بلع در 55 درصد همه بیماران نورولوژی نظیر ام اس، پارکینسون، آلزایمرو غیره دیده می شود.
همچنین بیماران جراحی تومورهای ناحیه سر و گردن به دلایلی نظیر فشار به نواحی مرتبط با بلعیدن در مغز، عوارض جراحی، اختلال در سیستم عصبی عضلانی مرتبط با نواحی دهان و حلق، اختلالات حسی پس از جراحی، اختلال در حرکات حنجره و تارهای صوتی دچار این بیماری می شوند.
علائم اختلال بلع
این اختلال بعلت از کار انداختن یکی از اصلی ترین نیاز های انسان یعنی غذا خوردن، به سرعت علامت های خود را ظاهر می کند. علائمی نظیر تب و لرز، عرق سرد، تنگی نفس، افت اکسیژن خون، گرفتگی صدا و تنفس با تقلا و سختی که ناشی از ورود مواد غذایی به ریه می باشد.
و همچنین علامت هایی چون افت فشار خون، افت قند خون، از دست دادن وزن بصورت شدید، از بین رفتن توده های عضلانی، کمبود آب بدن، کم شدن حجم ادرار، دفع مدفوع سخت و اندک، خشکی زبان و حلق، تشکیل پرز و پوسته در دهان و حلق، بوی بد دهان، خشکی و زمختی پوست و غیره همگی یا چند مورد از آنها به سرعت و البته با شدت های گوناگون ظاهر می شوند.
درمان اختلال بلع ( بلع درمانی )
آسیب شناس گفتار، زبان و بلع ( گفتاردرمانگر) با دانش کافی نسبت به فرآیند بلع دهانی – حلقی و همچنین آگاهی دقیق از آناتومی سر و گردن، با انجاام تمرینات تخصصی حسی و حرکتی به بهبودی کامل آن کمک می نماید.
درمان اختلال بلع بسته به نوع اختلال، شدت، سن بیمار، مدت بیماری، هوشیاری بیمار و علت شناسی آن، به روشهای مختلفی از تمرینات دستی (منوال تراپی) تا درمان های الکتریکی (در موارد خاص) انجام می شود. در برخی بیماران از تکنیک های درمان جبرانی، در برخی دیگر از مانور های اصلی درمانی و در اکثر بیماران از هر دو روش به همراه آموزش تغذیه صحیح و پوزیشن مناسب استفاده می شود.
اکثر بیماران اختلال بلع حین پروسه، جهت تغذیه موقتی دارای لوله بینی به معده و یا لوله مستقیم معده هستند که تا زمان بهبودی بلع دهانی از آنها استفاده می شود. سایر بیمارانی که فاقد موارد فوق هستند و علائم اختلال بلع در آن ها دیده می شود، باید سریعا به آسیب شناس گفتار و بلع (گفتاردرمانگر) و یا متخصص مغز و اعصاب و یا متخصص داخلی مراجعه نموده تا در صورت احتمال ورود مواد غذایی به ریه، اقدامات لازم جهت بلع جبرانی و یا استفاده از لوله های معده انجام شود. در بیشتر مواقع این بیماران با مشاوره و انجام تکنیک های جبرانی، بهبود یافته و نیازی به اقدامات تهاجمی ندارند.
جهت مشاوره و دریافت پاسخ سوالات خود، با شماره تلفن های 02177038918 و 09129645045 مرکز توانبخشی بزرگسالان جاویدان تماس حاصل فرمایید.
بدون دیدگاه