یه استادی داشتیم برای واحد ناروانی گفتار (لکنت)، یه پروژه اختیاری عملی بهمون داده بود که خود خواسته باید توی مکانهای شلوغ لکنت میکردیم. از فروشگاه های مواد غذایی گرفته تا تاکسی و اتوبوس های داخل شهر. تازه باید مکالمه خودمون رو با اون افراد ضبط میکردیم و تحویل استاد میدادیم.
واکنش مردم متفاوت بود. ار ترحم و دلسوزی و سعی در کمک کردنشون گرفته تا بی حوصلگی و عجله ای که از نگاهشون پیدا بود. یه عده ای هم با نیشخند و تمسخر اجازه ادامه مکالمه رو نمی دادن و میرفتن. البته که چند نفری هم صبوری به خرج دادن و اجازه دادن تا حرفم رو کامل کنم. بدون هیچ ترحمی! و چقدر رفتار این گروه آخر به دلم می نشست.
میدونم که شما هم خیلی بیشتر از من این حس ها رو در مورد خودتون یا فرزندتون تجربه کردید
اکثر افراد جامعه بلد نیستن چه رفتاری رو باید مقابل یک فرد لکنتی داشته باشن چون آگاهی کافی وجود نداره. البته این مورد نه فقط توی کشور ما که همه جای دنیا به همین شکله. پس بهتره دنبال راه حل این مشکل باشیم.
لکنت برای همه به یک شکل بروز پیدا نمیکنه. حتی توی سن به خصوصی هم الزاما شروع نمیشه. شدت، نوع، سن بروز و حتتی سیر پیشرفت اختلال کاملا متفاوته.
در نتیجه یک راهکار درمانی کلی برای همه افراد دارای لکنت وجود نداره ولی خوشبختانه هیچوقت، تاکید میکنم هیچوقت برای درمان لکنت دیر نیست.درسته که توی سن پایین و با شدت کمتر اختلال، روند درمان سریعتره و دوره درمان کوتاه تر، اما درسنین بالا و شدت و انواع مختلف لکنت فقط دوره درمان ممکنه طولانی تر باشه که البته باز هم این موضوع به همکاری و پیگیری خود شما بستگی داره.
پس گفتن جمله هایی شبیه این که “دیگه از من گذشته” یا “دیگه دیر شده و راهی برای درمانش نیست” یا “بزرگ میشه خود به خود خوب میشه” از پایه و اساس غلطه.
اغلب و نه همیشه لکنت در سنین پایین بروز پیدا میکنه و سیر پیشرفت اختلال با وجود فشارهای محیطی محل زندگی و شرایط خانوادگی کودک، استرس ها، هیجانات منفی یا حتی مثبتی که از اطرافیان القا میشه و ترس ها و شوک هایی که کودک با اونها مواجه میشه یا وقتی در معرض زبان دوم (دو زبانگی) قرار میگیره، بسیار میتونه متغیر باشه.
معمولا لکنت به طور نوسانی تشدید پیدا میکنه. یعنی بطور تدریجی علائم بیشتر میشه ولی ممکنه ناگهان از شدت بروز علائم کاسته بشه. اما به محض مواجهه با شرایط محیطی و روحی ذکر شده ناروانی کلام مجددا شدت پیدا میکنه.
بله، ژن هایی برای انتقال اختلال ناروانی کلامی (لکنت) شناخته شده پس احتمال وراثتی بودن لکنت وجود داره ولی این موضوع به این معنا نیست که همه افرادی که ژن ناروانی گفتار را دارند الزاما به لکنت دچار شوند.
این افراد ممکن است مستعد لکنت باقی بمانند و اصلا علائم این ناروانی بروز پیدا نکند. پس عامل وراثت به تنهایی سبب لکنت نشده و نمی توان به دلیل وجود سابقه خانوادگی در این افراد، دنبال مقصر گشت.
لکنت همیشه به دلیل چندین و چند عامل ایجاد میشه. ضمنا عامل ایجاد با عامل بروز متفاوته. مثلا اگر ما فرد پولداری باشیم عامل ایجاد ثروت ما میتونه تلاش و پشتکار یا بابای پولدارمون باشه ولی عامل بروز علائم ثروتمندی ما توی جامعه (استفاده از ماشین آخرین مدل و خانه آنچنانی و غیره)، نیاز ما به دیده شدن یا عادت ما به این سبک زندگی است.
این به این معنیه که یعنی دقیقا نمیشه گفت لکنت را چه عاملی بوجود آورده، اما به طور قطعی میشه گفت :
- ترس باعث ایجاد لکنت نمیشه
- استرس باعث ایجاد لکنت نمیشه
- ضربات روحی و جسمی باعث ایجاد لکنت نمیشه
- ژنتیک و وراثت باعث ایجاد لکنت نمیشه
- همه عوامل بالا با همدیگه بعلاوه عوامل ناشناخته دیگه باعث ایجاد لکنت میشه
ناروانی طبیعی چیست؟
دو تا پنج سالگی کودک شما به سرعت به رشد کلامی میرسه و سعی میکنه تنوع واژه ها و طول جملاتش رو بیشتر کنه. اما گاهی سرعت این رشد مناطق زبانی مغز بیشتر از سرعت رشد سایر مناطق شناختی و حرکتیه و این باعث عدم هماهنگی بین مناطق مغزی و بروز ناروانی طبیعی میشه
پس بهتره توی این بازه سنی به محض مشاهده ناروانی در گفتار فرزندتون به گفتاردرمانگر متخصص این حیطه مراجعه کنین تا غربالگری و ارزیابی دقیقتری انجام بشه.
در صورتی که تشخیص ناروانی طبیعی باشه، نیازی به جلسات درمانی مستقیم با کودک نیست. مشاورات و دستورالعمل هایی مختص فرزندتون به شما داده میشه تا جلوی بیشتر شدن ناروانی طبیعی و تبدیل شدنش به لکنت گرفته بشه.
در صورتی که تشخیص “لکنت” باشه، دوره طلایی درمان رو از دست نمیدیم و سریعا جلسات درمانی رو شروع می کنیم که بسته به شدت و نوع ناروانی و سن کودک و رفتارهای ثانویه (حرکات اضافی در دست، پا، صورت، بدن و غیره هنگام لکنت کردن) بهترین روش درمانی انتخاب میشه.
این بازه سنی دوره طلایی درمان به حساب میادو به این علت که کودک در معرض تجربه و نگرش منفی و ناخوشایند زیادی از اطرافیان، هم سن وسال ها، خانواده و غیره نبوده و رشد مناطق مغزی در حال تکمیله.
اما به این معنا نیست که بعد از این دوره طلایی، درمان امکان پذیر نباشه، خیر
در صورت رویارویی با تجربه های منفی زیاد حالت هایی مثل ترس از مکالمه با افراد جدید، رفتارهای اجتنابی و تقلایی در حین صحبت کردن، فرار از اجتماعات، دوری از کنفرانس های کلاسی و دانشگاهی و شغلی، از دست دادن فرصت های کاری، شکست در ارتباطات عاطفی، دشواری در دوست یابی، مشکلات اعتماد به نفس کاملا محتمله و بوجود میاد.
این حالات شرایط درمان رو با چالش مواجه میکنه و از اصلی ترین دلایلیه که باعث زیاد شدن طول درمان این مراجعین میشه.
در نهایت از دیدگاه گفتاردرمانگر متخصص در حیطه لکنت که فشارهای محیطی این اختلال و میل به بهبودی در افراد رو به واسطه سالها آموزش و درمان تخصصی اون تجربه کردم باید بگم که در هر لحظه ای درمان شروع بشه، با برنامه ریزی دقیق، استفاده از متد های درمانی مبتنی بر شواهد و تلاش و پشتکار مراجعه کننده و خانواده میشه درمان رو با بالاترین کیفیت ممکن انجام داد.
نویسنده: گفتاردرمانگر زهرا خلیلی
بدون دیدگاه